İkale Sözleşmesi Nedir? İkale Sözleşmesi Şartları

İkale sözleşmesi, genel olarak iki taraf arasında yapılan bir sözleşmenin; değiştirilmesi ya da sözleşmenin emrettiği yerine getirilmesi koşulların yeniden düzenlenmesini içeren sözleşmedir. TBK (Türk Borç Kanununa) göre ikale sözleşmesi, borçlunun borçluya bir şey vermesi veya sözleşme gereği sahip olduğu haklardan feragat etmesi olarak tanımlanmıştır.

Bununla birlikte ikale ne demek merak edenler için bu kavram “bozma” anlamına gelir. Yani, var olan bir akdin ya da sözleşmenin bozulması şeklinde tanımlanabilir. Günümüzde ise ikale, daha çok iş akdinin sonlandırılmasına ilişkin kullanılan kavramdır. İş veren ve işçi ortak bir mutabakat çerçevesinde, yeni ikale sözleşmesine taraf olmakla birlikte daha önce yapılan sözleşmeyi bozar.

İkale sözleşmesinin şartları temel olarak iki farklı düzlemde oraya koyulur. Bunlardan ilki, tarafların sözleşme konusunda uzlaşı halinde bulunmasıdır. İkinci durum ise makul yararın bulunmasıdır. Makul yararın bulunması ikale sözleşmesi açısından son derece önemli bir durumdur. İşçi ve işveren arasında yapılan ikale sözleşmesinde makul yararın bulunması, işçinin sözleşme gereği bir menfaat elde etmesin anlamına gelir.

Dolayısıyla ikale sözleşmesi nedir, merak ediyorsanız kabaca bu sözleşmenin işçinin menfaatlerini içeren, işveren ve işçi arasında imzalanan, daha önceki sözleşmeleri bozan bir yeni sözleşme olduğunu söylemek mümkündür. İkale sözleşmesinin işçinin haklarını koruması ve işverenin getirdiği sınırlamaların büyük oranda ortadan kaldırılmasını içermesi gerekir.

Günümüzde hazırlanan ikale sözleşmelerine ilişkin en önemli ayrıntı, işverenin daha düşük tazminat bedeli ile işçinin haklarını göz ardı edecek şekilde bu sözleşmeye taraf olmasıdır. Bu doğrultuda ikale nedir, sorusuna; iş akdinin işveren tarafından sonlandırılmak istenmesi halinde, işçinin haklarının korunmasına ilişkin bir sözleşme olduğu cevabını vermek olanaklıdır.  Böylelikle işçinin iradesinin sakatlanması önlenmiş olur.

İkale Sözleşmesi Nedir ve Ne Amaçla Kullanılır?

İkale sözleşmesi, günümüzde daha çok işveren ve işçi arasında ortaya çıkan anlaşmazlıkların giderilmesi ya da iş akdinin sonlandırılması halinde işçi haklarının korunması amacıyla yapılır. Bununla birlikte genel anlamıyla ikale sözleşmesinin farklı amaçlar doğrultusunda hazırlanması ve taraflarca onaylanması da mümkündür.

Genel hatlarıyla ikale sözleşmesinin hazırlanma amaçlarını şu şekilde sıralamak mümkündür:

• İşçinin kıdem tazminatı ya da ihbar tazminatı gibi haklarının güvence altına alınması,
• İşverenin ileride işçi tarafından açılabilecek olası tazminat davalarına karşı önlem alması,
• Sözleşmenin sonlandırılması,
• Sözleşmenin gereği olan yükümlülüklerin düzenlenmesi, değiştirilmesi ya da revize edilmesi,
• Anlaşmazlıkların ya da olası anlaşmazlıkların çözülmesi,
• Gayrimenkul gibi taşınmaz ya da benzeri türden mülklerin tahliyesine ilişkin şartların düzenlenmesi

İkale sözleşmesi şartları, çok büyük oranda bu durumları kapsar. Bununla birlikte sözleşmenin en temel işlevi, tarafların serbest iradeleri doğrultusunda anlaşmaya varmalarını sağlamak üzerinedir.

İkale Sözleşmesinin Şartları Nelerdir?

İkale sözleşmesi şartları, tarafların daha önce mutabakat içerisinde yer aldıkları sözleşmenin niteliklerine göre farklılık gösterebilir. Buna karşın bir ikale sözleşmesinin karşılıklı rıza ile hazırlanması gerekir. Ayrıca kanun koyucu işveren ve işçi arasında imzalanan ikale sözleşmelerinde işçinin haklarını muhafaza etmek amacıyla çeşitli sınırlamalar getirmiştir.

Bu sınırlamalardan en önemlisi, sözleşmenin işçinin makul yararını karşılamaya yönelik olmasına ilişkin zorunluluktur. Sözleşmenin herhangi bir baskı altında kalmadan tamamen hür irade ile imzalanması gerekir. Buna ek olarak ikale sözleşmesinin geçmişe ilişkin bir düzenleme olduğu unutulmamalıdır. Yani, geçmişte yapılan bir başka sözleşmenin bozulmasına ilişkin bir işleve sahiptir ve sahip olduğu bu işlev gözetilerek sözleşme hazırlanmalıdır.

İkale sözleşmesinin geçerli olması için aşağıdaki şartlar yerine getirilmelidir:

1. Tarafların Ehliyeti: İkale sözleşmesini imzalayan işveren ve çalışanın hukuki işlem yapma ehliyetine sahip olmaları gerekmektedir. Yani her iki tarafın da reşit ve akıl sağlığının yerinde olması şarttır.
2. Hukuka ve Ahlaka Uygunluk: Sözleşmenin içeriği, genel hukuk kurallarına ve ahlaki değerlere aykırı olmamalıdır. Örneğin, çalışanın temel haklarına aykırı şartlar içermemelidir.
3. Karşılıklı ve Serbest İradeyle Anlaşma: Tarafların, sözleşmeyi karşılıklı ve serbest iradeleriyle yapmaları gerekir. Herhangi bir tarafın zorlama, tehdit, aldatma gibi durumlar altında sözleşmeyi imzalaması, sözleşmenin geçersiz sayılmasına neden olabilir.
4. Açık ve Belirli Şartlar: İkale sözleşmesinde, iş ilişkisinin sonlandırılmasıyla ilgili tüm şartlar açık ve belirli olmalıdır. Bu, tazminat miktarı, ödeme koşulları, sözleşmenin yürürlüğe gireceği tarih gibi önemli detayları içerir.
5. Yazılı Şekilde Düzenlenme: İkale sözleşmesinin yazılı bir belge olarak düzenlenmesi ve taraflarca imzalanması zorunludur. Bu, sözleşmenin hukuki geçerliliği için esastır.
6. Kesin ve Net İfade: Sözleşme, tarafların anlaşmasının kesin ve net ifadelerle belirtilmesini gerektirir. Herhangi bir belirsizlik veya muğlaklık, anlaşmazlıklara yol açabilir.
7. Tarafların Bilgilendirilmiş Olması: İkale sözleşmesi yapılırken, tarafların sözleşmenin getirdiği hukuki sonuçlar konusunda tam olarak bilgilendirilmiş olmaları önemlidir.

Bu şartlar, ikale sözleşmesinin geçerli ve hukuki olarak uygulanabilir olması için gereklidir. Sözleşme yapılırken, tarafların hukuki danışmanlık alması, sözleşmenin adil ve tarafların haklarını koruyacak şekilde düzenlenmesine yardımcı olabilir.

İkale Sözleşmesinin Hukuki Niteliği ve Geçerliliği Nedir?

İkale sözleşmesi, işveren ve işçi arasında imzalanması halinde hukuki geçerliliği olan bir sözleşmedir. Bununla birlikte sözleşmenin mutlaka kanun koyucu tarafından belirlenen sınırları aşmayacak nitelikte olması gerekir. Sözleşme gereği işveren işçinin iş akdini sonlandırır. Sözleşmenin bir diğer misyonu ise iş akdinin sonlanmasından doğan kıdem tazminatının işçiye ödenmesidir.

Dolayısıyla ikale ile işten ayrılma sonucunda, işçi sahip olduğu hiçbir haktan feragat etmemeli, var olan haklarını aynı şekilde kullanmalıdır. Aynı durum işveren için de geçerlidir. İşveren, yükümlü olduğu tüm durumları yerine getirmelidir. İkale sözleşmesi işsizlik maaşı da yine bu kapsamda düzenlenen mevzuatlar gereğince kanun koyucu tarafından belirlenen şartlara tabidir.

İkale Sözleşmesi Taraflarının Hak ve Yükümlülükleri Nelerdir?

İkale sözleşmesi taraflar arasında çeşitli düzeylerde hak ve yükümlülükleri içerebilir. Her ne kadar bu sözleşme, daha önce tarafların uzlaşma halinde olduğu başka bir akdi bozuyor olsa da kendi içerisinde bazı temel yükümlülüklerin yerine getirilmesini de emreder. Buradaki en temel amaç, taraflar arasında herhangi bir anlaşmazlık, çekişme ya da uyuşmama hali olmadan ilgili konunun hukuki olarak düzenlenmesidir.

İkale sözleşmesinde çalışanın ve işverenin hak ve yükümlülükleri şunlardır:

Çalışanın Hak ve Yükümlülükleri

Tazminat Talebi: Çalışan, genellikle ikale sözleşmesi kapsamında işverenden belirli bir tazminat talep edebilir. Bu tazminat, kıdem tazminatı gibi yasal hakların yanı sıra ekstra bir ödeme olabilir.

Anlaşma Koşullarına Uyma: Çalışan, ikale sözleşmesinde belirlenen şartlara uymak zorundadır. Bu, belirli bir tarihte işten ayrılma veya belirli koşullar altında tazminatı kabul etme gibi şartlar olabilir.

Bilgilendirme ve Onay: Çalışanın, ikale sözleşmesinin şartlarını tam olarak anlaması ve kabul etmesi gerekmektedir.

İşverenin Hak ve Yükümlülükleri

Tazminat Ödemesi: İşveren, genellikle ikale sözleşmesi kapsamında çalışana belirli bir tazminat ödemekle yükümlüdür. Bu ödeme, çalışanın işten ayrılmasını teşvik etmek için ek bir teşvik olabilir.

Şartlara Uygun Davranış: İşveren, ikale sözleşmesinde yer alan şartlara uygun davranmalıdır. Bu, ödeme şartları, tazminat miktarı ve işten ayrılma tarihini içerebilir.

Yasal Yükümlülükler: İşveren, ikale sürecini yürütürken yasal yükümlülüklerine uymalıdır. Bu, işçinin haklarına saygı göstermek ve ikale sürecini adil bir şekilde yönetmek anlamına gelir.

 

Ortak Yükümlülükler

Karşılıklı Saygı: Her iki taraf da süreç boyunca karşılıklı saygı ve profesyonellik göstermelidir.

Gizlilik: Bazı durumlarda, ikale sözleşmesinin şartları ve süreci ile ilgili gizlilik gereklilikleri olabilir.

Yasal Şartlara Uygunluk: İkale sözleşmesi, mevcut iş hukuku ve ilgili diğer yasal düzenlemelere uygun olarak hazırlanmalı ve yürütülmelidir.

İkale sözleşmesi, iş ilişkisinin sonlandırılması sürecinde taraflara belirli haklar ve yükümlülükler getirir. Bu süreçte, her iki tarafın da hukuki danışmanlık alması, sürecin adil ve yasalara uygun bir şekilde yürütülmesini sağlayabilir.

İkale sözleşmesi, temel anlamda taraflara gelecekte oluşabilecek olası anlaşmazlıklara karşı uzlaşma fırsatı sunar. Ayrıca taraflar, yeni sözleşmenin gereği olan yeni şartları yerine getirme konusunda daha özgür bir pozisyon elde eder. Sözleşmenin getirdiği yükümlülükler ise, daha önce uzlaşılan akitten farklı olarak yeni sözleşmede belirtilen hususlarla sınırlıdır.

Örnek olarak fazla mesai ücretlerinin düzenlenmesi ikale sözleşmesinin bir konusu olabilir. İşveren tarafından yapılması gereken ilgili ödemeler, bu sözleşmede belli şartlar doğrultusunda yer alabilir ve her zaman bu şartlar, işçilerin haklarına korumaya ilişkin olmalıdır. Fazla mesai ücreti nedir, nasıl hesaplanır merak ediyorsanız bu konudaki ilgili yazımızı okuyabilirsiniz.

İkale Sözleşmesi Nasıl Hazırlanır ve Uygulanır?

İkale sözleşmesi, hukuki bir anlaşmadır. Dolayısıyla uzman bir kişi tarafından düzenlenmelidir. Bu noktada ikale akdinin mutlaka yazılı bir metin haline dönüştürülmesi gerektiği akıldan çıkarılmamalıdır. Keza söz ile oluşturulan ikale sözleşmeleri, ilerleyen süreçte ispat zorluklarını da beraberinde getirir. Aynı şekilde sözleşmede yer alan tüm madde ve unsurların, doğru şekilde ve eksiksiz olarak kaleme alındığından emin olunmalıdır.

İkale Sözleşmesinin Sonlandırılması ve İptali Nasıl Gerçekleşir?

İkale sözleşmesinin sonlandırılması ya da iptali, sözleşmeye taraf olanların karşılıklı anlaşması veya yasal nedenlerle olabilir. Bununla birlikte ikale sözleşmesinin iptal edilmesi ya da sonlandırılması halinde mutlaka bunun yazılı olarak bildirimi yapılmalıdır. Aksi durumlarda bu sözleşmenin hazırlandığı hallerde olduğu gibi sözlü sözleşme, ileride ispat sorunlarını da beraberinde getirir. Sözleşmenin yerine getirilmediği hallerde ise taraflardan birinin diğerine icra yoluyla dava açması hukuki olarak mümkündür.

İkale Sözleşmesi Örnekleri ve Uygulama Alanları

İkale sözleşmesi, her ne kadar günümüzde işveren ve işçi arasındaki uzlaşmazlıkların düzenlenmesine ilişkin daha çok tercih ediliyor olsa da bu sözleşmenin kapsamı düşünüldüğünün aksine oldukça geniştir. Finansal anlaşmalar, lisans sözleşmeleri, satış sözleşmeleri, iş ortaklığı, gayrimenkul sözleşmeleri ve distribütörlük anlaşmalarında yoğun olarak ikale sözleşmesi tercih edilebilir.

İkale Sözleşmesi Örnekleri

• Bir çalışanın performansı beklenen standartların altında kaldığında ve iyileştirme çabaları sonuç vermediğinde, işveren ve çalışan ikale sözleşmesiyle iş ilişkisini sonlandırabilir. Sözleşmede, çalışanın aldığı tazminat ve işten ayrılma tarihi gibi detaylar belirtilir.
• Şirketin yapısal değişiklikleri veya yeniden organizasyonu sırasında bazı pozisyonlar gereksiz hale gelebilir. Bu durumda, etkilenen çalışanlarla ikale sözleşmesi yapılabilir.
• Çalışan kendi isteğiyle kariyer yolunda değişiklik yapmak istediğinde veya emekliliğe karar verdiğinde, ikale sözleşmesi kullanılabilir. Bu hem çalışanın hem de işverenin karşılıklı anlaşması ile gerçekleşir.
• Eğer çalışan ve işveren arasında çözülemeyen anlaşmazlıklar varsa ve bu durum çalışma ortamını olumsuz etkiliyorsa, ikale sözleşmesi yoluyla iş ilişkisi sonlandırılabilir.

İkale Sözleşmesi Uygulama Alanları

• KOBİ'lerde işgücü ihtiyaçlarının değişkenliği nedeniyle ikale sözleşmeleri sıkça kullanılabilir.
• Büyük ölçekli şirketlerde yapısal değişiklikler, maliyet kesintileri veya stratejik yönlendirmeler nedeniyle ikale sözleşmelerine başvurulabilir.
• Şirketler yeniden yapılanma sürecine girdiklerinde, belirli pozisyonları veya departmanları kapatma ihtiyacı doğabilir. Bu durumda, ikale sözleşmeleri etkili bir çözüm olabilir.
• Çalışanların kişisel nedenlerle (sağlık sorunları, ailevi durumlar, kariyer değişikliği vb.) işten ayrılmak istemeleri durumunda kullanılabilir.

İkale sözleşmeleri, tarafların karşılıklı anlaşmaya vararak iş ilişkisini sonlandırmaları için adil ve yasal bir yol sunar. Bu sözleşmeler, iş ilişkisinin sonlandırılması sürecini her iki taraf için de daha az çatışmalı hale getirebilir. Ancak, ikale sürecinin adil ve yasal olması için tarafların hukuki danışmanlık alması önerilir.

Finansmana Tek Platformdan Erişin!

Figopara, KOBİ'lere tek bir platform üzerinden farklı finansal kuruluşların tekliflerini değerlendirme olanağı sağlayarak, işletmelerin en uygun finansal çözümlere kolayca erişimini mümkün kılar. Platforma üyelik işlemi oldukça basit ve sadece birkaç dakikada tamamlanabilir. 

Figopara'nın e-fatura finansmanı desteği ile işletmenizin nakit akışını hızlandırın ve finansal stratejinizi güçlendirin. Şimdi Figopara'ya katılın ve işletmenizin finansal ihtiyaçlarına hızlı ve etkili çözümler bulun.