Gelir Vergisi Nedir? Gelir Vergisi Hesaplama

Gelir Vergisi Nedir?

Kazanç üzerinden kesilen bir vergi olan gelir vergisi, hukukta hak edebilen kişilerden ve kurumlardan alınan bir vergi türüdür. Gerçek bir kişinin bir takvim yılı içinde elde etmiş olduğu kazanç ile gelir getiren mülklerinin safi tutarı olarak da tanımlanabilir. Kişinin özel durumu dikkate alınarak oranlanan gelir vergisinde artan oranlı bir vergi tarifesi uygulandığını belirtmek mümkündür.

Gelir vergisinin unsurları son derece fazladır. Bu unsurlar, gelir vergisinin kapsamının son derece geniş olmasına sebebiyet verir. Gelirin unsurları genel hatlarıyla şu şekilde sıralanabilir:

• Zirai Kazançlar
• Ticari Kazançlar
• Ücretler
• Gayrimenkul Sermaye İratları
• Serbest Meslek Kazançları
• Menkul Sermaye İratları
• Diğer Kazançlar ve İratlar

Gelir vergisinde farklı dilimler bulunur. Dolayısıyla hesaplama yaparken vergiye konu olan ücretin hangi vergi diliminde yer aldığına bakılır.

 

Gelir Vergisi Nasıl Sorgulanır?

Gelir Vergisi ödeme işlemleri için vergi borcu sorgulanması yapılmalıdır. Sorgulama için farklı yöntemlerden herhangi biri tercih edilebilir. İlk yöntem, e-devlet üzerinden sorgulama yapmaktır. Gelir vergisi sorgulamak için şu adımları izleyebilirsiniz:

Aşama 1: e-Devlet Girişi	e-Devlet'e giriş yapmak için öncelikle T.C. kimlik numaranız ve e-Devlet şifreniz veya mobil imza gibi kimlik doğrulama yöntemlerinden birini kullanmanız gerekiyor.
Aşama 2: Gelir İdaresi Başkanlığına Erişim	e-Devlet'e giriş yaptıktan sonra, "Kurumlar" veya "Hizmetler" başlıkları altından "Gelir İdaresi Başkanlığı" seçeneğini bulun.
Aşama 3: Gelir Vergisi Sorgulama	Gelir İdaresi Başkanlığına girdikten sonra, "Gelir Vergisi Sorgulama" veya benzeri bir seçeneği bulun ve tıklayın.
Aşama 4: Kimlik Bilgileri Onayı	Kimlik doğrulama işlemleri gerektiğinde, T.C. kimlik numaranız ve E-Devlet şifreniz veya mobil imzanızı kullanarak kimlik bilgilerinizi onaylayın.
Aşama 5: Gelir Vergisi Bilgileri	Gelir vergisi sorgulaması için gerekli sayfaya yönlendirildiğinizde, kişisel bilgileriniz ve gelir vergisi durumunuz gibi bilgilere erişebilirsiniz.
Aşama 6: Sorgulama Sonuçları	Sorgulama sonuçları, gelir vergisi beyanname tarihleri, ödeme durumu, vergi borcu veya iadesi gibi bilgileri içerecektir.

 

Bu adımları sırasıyla uygulayarak vergi borcunuzu öğrenebilirsiniz. Sorgulama işleminden sonra, belirlenen tarihler içerisinde vergi ödeme adımlarını uygulayabilirsiniz. Ödeme işlemleri için belirli bir süre bulunmakta olup sürenin aşılması halinde cezai yaptırım uygulanabilir.

Gelir vergisini sorgulamanızın bir diğer yöntemi, Gelir İdaresi Başkanlığınca kurulmuş İnternet Vergi Dairesi’ne giriş yapmaktır. Web sitesinde sizden istenilen bilgileri girdikten sonra borcunuzu öğrenebilirsiniz.

Gelir vergisinde borç sorgulama işlemleri için SMS seçeneği de kullanılabilecek bir yöntemdir. SMS ile borç sorgulamak için BORC boşluk T. C. kimlik numarası boşluk anne kızlık soyadının ilk 2 harfi yazıp 1189’a SMS atılabilir. Belirtilen yöntemlerin her biri, vergi borcunun öğrenilebilmesini mümkün hale getirir. Dolayısıyla vergi borcunuzu öğrenebilmek için belirtilen yöntemlerden herhangi bir tanesini tercih edebilirsiniz.

 

Gelir Vergisi Hesaplama Nasıl Yapılır?

Gelir vergisinin hesaplanabilmesi için ilk olarak gelir tablosu hakkında bilgi sahibi olunmalıdır. Gelir tablosu nedir  sorusu kapsamında gelir tablosu, belirli bir dönem içinde elde edilen gelirlerin tamamıdır. Aynı zamanda bu gelirlerin elde edilebilmesi için işletmelerin katlandığı giderler ve bu ikili sonucunda meydana gelen kâr ya da zararı gösteren mali tablo, gelir vergisi olarak tanımlanabilir.

Gelir tablosu, gelir vergisinin hesaplanabilmesi için ön planda tutulan bir çizelgedir. Çünkü gelir gergisinde oranların değişiklik göstermesinin temel nedeni elde edilen gelirin farklı olmasıdır. 

2023 Gelir Vergisi Dilimleri 

Gelir Dilimi	Vergi Oranı
70.000 TL’ye kadar	%15
150.000 TL’nin 70.000 TL’si için 10.500 TL, daha fazlası	%20
370 bin TL’nin 150.000 TL’si için 26.5000 TL, daha fazlası	%27
1.9000.000 TL’nin 370.000 TL’si için 134.500 TL, daha fazlası	%35
1.9000.000 TL’nin fazlasının 1.9000.000 TL için 621.4000 TL, daha fazlası	%40

 

Tabloda belirtilen gelir dilimleri, gelir vergisinin oranını belirler. Dolayısıyla hesaplama işlemlerinde bu oranlar kullanılır.

Gelir vergisinin hesaplanabilmesi için oldukça basit bir formül kullanılır. Bu formül, farklı unsurları barındırır. Formüle dahil olan unsurlar ile ödeme miktarı belirlenebilir. Gelir vergisinin hesaplanmasına olanak tanıyan formül genel hatlarıyla aşağıdaki gibidir:

Gelir Tutarı (Matrah) x Gelir Vergisi Oranı

Gelir vergisinin nasıl hesaplandığına dair çeşitli örnekler verilebilir. Bu örnekler, ödenmesi gereken miktarın çok daha iyi anlaşılmasını sağlayacaktır. 

Gelir vergisinin hesaplanmasına dair bir örnek verelim:

• Diyelim ki verginin işlem göreceği miktar yani matrahı 120.000 TL. 
• Matrahın 70.000 TL’si %15’lik dilimde bulunur. Bu nedenle 70.000 TL x %15 = 10.500 TL olacaktır. 
• Öte yandan matrahın bir kısmı, yani 19.000 TL ikinci dilime dahil olacağından %20’lik vergi oranının uygulanması gerekir. 
• Bu durumda 19.000 x %20 = 3.800 TL’lik bir hesaplama ortaya çıkar. 
• Matrahın geri kalanı 31.000 TL’dir. Bu da %27’lik oranın işlemesi anlamına gelir. Yani 31.000 x %27 = 8.370 TL’dir. 
• Böylelikle matrahın 120.000 TL olması halinde kişinin ödemesi gereken toplam tutar 8.370 TL + 3.800 TL = 22.670 TL olacaktır.

Yıllık Gelir vergisi hesaplama işlemlerinde de durum benzerdir. Ayda 5.000 TL alan bir kişinin ne kadar Gelir Vergisi ödeyeceği hesaplanabilir. Aylık 5.000 TL kazanç elde eden kişinin yıllık geliri 60.000 TL olacaktır. 60.000 TL ise gelir dilimi tablosunda 70.000 TL’ye kadar olan kısma karşılık gelir. Bu nedenle %15’lik oran üzerinden hesaplama yapılmalıdır. 60.000 TL’nin %15’i ise 9.000 TL’dir. Dolayısıyla ayda 5.000 TL kazanan bir kişi 9.000 TL’lik bir ödeme yapmak durumundadır.

 

Gelir Vergisinden Kimler Mükelleftir?

Gelir Vergisi Kanunu 4. Madde’de Gelir Vergisi’nden kimlerin mükellef olduğu açıkça ifade edilmiştir. İlgili kanunda belirtilen mükellefler, her yıl belirlenen zamanda gelir vergisini ödemek durumundadır. Gelir vergisinden mükellef olanları şu şekilde sıralamak olanaklıdır:

• İkametgahı Türkiye’de bulunan kişiler
• Bir takvim yılında Türkiye’de devamlı olarak 6 aydan daha fazladır oturanlar
• Resmi daire ve müesseselere ya da adı geçen daire, teşekkül, müessese ve teşebbüslerin işleri nedeniyle yabancı ülkelerde oturmakta olan Türk vatandaşları

Belirtilen hususların tamamı, kimlerin gelir vergisini ödemek zorunda olduğunu ifade eder. Gelir vergisinde mükellefler temel olarak dar ve tam olmak üzere 2 farklı kategoriye ayrılır. Dar mükellef kategorisinde yer alan kişiler ise aşağıdaki gibidir:

• Türkiye’de yaşamamakla birlikte 6 aydan daha kısa süre içinde Türkiye’de bulunan gerçek kişiler
• Türkiye dışında yaşamakla birlikte ticari faaliyetlerini Türkiye’de yürütmeyi isteyen kişiler

Dar mükellef kapsamına giren kişiler, Türkiye’de elde ettikleri gelir üzerinden vergi ödemek durumundadır.

Bazı kişiler ise gelir vergisinden muaf tutulur. İlgili kanunda yer alan maddeler ışığında, Gelir vergisinden muaf tutulan kişiler şu şekildedir:

• Herhangi bir işyeri açmadan doğrudan veya gezici olarak çalışan boyacılar, tamir işi yapan kişiler, fotoğrafçılar başta olmak üzere küçük sanat erbapları
• Ticaret ve sanatla uğraşan bazı kişiler. Bir işyeri açmadan perakende satış yapan veya motorlu araç kullanmadan gezici olacak şekilde çalışan kişiler
• Tarım işlerinde kullanmış oldukları hayvan arabası, hayvan, traktör, motor gibi araçlarla nakliyecilik yapan çiftçiler
• Başka bir ülkede bulunmakta olan konsoloslar, elçi, maslahatgüzar ve elçilik, konsolosluk mensubu olan kişiler
• Makinesiz ya da motorsuz nakil vasıtaları işleten kişiler
• Kendi evinde herhangi bir işyeri açmadan, tek başına el emeği ürünlerin üretiminde bulunan kişiler
•  

Gelir Vergisi Ödeme Nasıl Yapılır?

Kira gelir vergisi ne zaman ödenir, gelir vergisi ödemeleri nasıl yapılır başta olmak üzere vergi ödemeye yönelik pek çok soru; birçok kişiyi doğrudan ilgilendirir. Gelir vergisinin ödeme işlemleri farklı şekillerde yapılabilir. 

Türkiye'de gelir vergisi ödeme işlemi, Gelir İdaresi Başkanlığı tarafından belirlenen kurallara ve sürelere göre gerçekleştirilir. Gelir vergisi ödeme işlemi şu şekilde yapılır:

1. Gelir Beyannamesinin Düzenlenmesi: Gelir vergisi mükellefi olup, gelir vergisi beyannamesi verme yükümlülüğü bulunuyorsa, her yılın belirli dönemlerinde (genellikle mart ve nisan ayları içinde) gelir beyannamesini düzenler. Beyanname, kişisel veya işletme gelirlerinizi, giderlerinizi ve vergi matrahınızı içerir.
2. Gelir Beyannamesinin Verilmesi: Gelir beyannamesi, Gelir İdaresi Başkanlığı'nın resmi internet sitesi olan E-Devlet veya Gelir İdaresi Başkanlığı'nın ilgili hizmet birimlerine elektronik ortamda verilir. Beyannamenizi zamanında vermek önemlidir, çünkü beyannamenizi geç teslim etmeniz durumunda ceza uygulanabilir.
3. Vergi Borcunun Hesaplanması: Beyannameniz alındıktan sonra, Gelir İdaresi Başkanlığı tarafından vergi borcunuz hesaplanır. Bu hesaplamada, geliriniz, giderleriniz, istisnalar ve muafiyetler dikkate alınır.
4. Vergi Borcunun Ödeme Süreci: Gelir İdaresi Başkanlığı, size ödemeniz gereken vergi borcu ve son ödeme tarihini bildiren bir tahsilat bildirimi gönderir. Bu bildirimde ödeme yöntemleri ve banka bilgileri de yer alır.
5. Vergi Borcunun Ödenmesi: Vergi borcunuzu son ödeme tarihine kadar ödemeniz gerekmektedir. Ödeme yapmak için banka şubelerini, online bankacılık, ATM'ler veya Gelir İdaresi Başkanlığı'nın resmî web sitesi üzerinden çeşitli ödeme yöntemlerini kullanabilirsiniz. Ödeme yaparken, doğru bilgileri ve açıklamaları kullanmanız önemlidir, aksi takdirde ödeme işlemi sorunlu olabilir.

Kira gelir beyannamesi üzerinden yapılan hesaplamalar aracılığıyla kira gelir vergisinin ödenmesi de olanaklıdır. Buna göre kira gelir vergisinin mart ve temmuz olmak üzere iki eşit taksitle ödenmesi gerekir. Kira gelir vergisini ödemekle yükümlü olan kişiler, ödemelerini farklı şekillerde yapabilir. 

Gelir İdaresi Başkanlığı mobil uygulaması, İnteraktif Vergi Dairesi; ödeme yöntemleri arasında yer alır. Bunun yanı sıra vergi daireleri, PTT şubeleri, anlaşmalı bankaların şubeleri, internet ve mobil bankacılık sistemleri; ödemenin kolaylıkla gerçekleştirilmesini sağlayan yöntemlerden birkaçıdır. Belirtilen yöntemlerin kullanılması sayesinde ödeme işlemlerini hızlı, kolay ve pratik bir şekilde yapmak olanaklıdır.

 

Gelir Vergisi Beyannamesi Nedir?

Gelir vergisi beyannamesi, kişinin gelirini gösteren ve verginin tarhının gerçekleşmesi adına verilen beyanname olarak tanımlanabilir. Kişinin yapması gereken ödemenin miktarı, temel olarak gelir vergisi beyannamesine göre belirlenir. Dolayısıyla ödeme öncesinde ilgili beyannameye ulaşılması zorunluluktur. Beyannameler yıllık düzenlenmekte olup kişinin senelik kazancını gösterir.

Gelir kaynağına sahip olan kişilerin tamamı beyanname düzenlemek zorundadır. Bunun yanı sıra aktif olmayan kazanç sahiplerinin de böyle bir zorunluluğu bulunur. Şirketlerin bir muhasebeci veya mali müşavirden destek alarak beyannameyi hazırlaması olanaklıdır. Böylelikle şirket beyanı düzenli ve sistemli bir şekilde gerçekleştirilebilir. Gelir vergisinde beyanname, izleyen yılının mart ayının son gününün akşamına kadar verilmelidir. Fakat gelir yalnızca basit usulde tespit edilen kazançlardan meydana geliyorsa, bu durumda şubat ayının başından 25. günü akşamına kadar beyannamenin verilmesi mümkündür.  

 

Gelir Vergisi Beyannamesi Nasıl Hazırlanır?

Gelir vergisi Beyannamesi hazırlamak, kişisel veya işletme gelirinizi vergi otoritelerine bildirmeniz ve bu gelir üzerinden ödemeniz gereken gelir vergisini hesaplamanız için önemlidir. Yıllık Gelir Vergisi Beyannamesi hazırlamak için şu adımları izleyebilirsiniz:

1. Beyanname Formunu Edinin: Gelir Vergisi Beyannamesi, her yılın belirli dönemlerinde Gelir İdaresi Başkanlığı'nın web sitesinden veya vergi dairelerinden temin edilir.
2. Gerekli Belgeleri Toplayın: Beyannamenizi doldurmadan önce, ilgili yıla ait tüm finansal belgelerinizi toplayın. Bu belgeler iş gelirleri, giderleri, banka hesap özetleri, yatırım gelirleri, gayrimenkul kira gelirleri ve diğer gelir ve gider kayıtlarını içerebilir.
3. Beyannameyi Doldurun: Beyanname formunu doldurun. Formda kişisel bilgileriniz, gelir türleri, istisnalar, giderler ve muafiyetler gibi bilgileri girmeniz gerekecektir. Bilgileri doğru ve eksiksiz bir şekilde girmeniz önemlidir.
4. Gelirleri ve Giderleri Bildirin: Beyannameye iş gelirleri, iş giderleri, sermaye gelirleri, kira gelirleri, diğer gelirler, banka hesap bilgileri ve diğer finansal bilgileri ekleyin.
5. Vergi Hesaplamalarını Yapın: Beyanname formunda belirtilen bilgilere dayanarak gelir vergisi hesaplamalarını yapın. Gelirinizi vergi dilimlerine ayırarak gelir vergisini hesaplayın.
6. Ödeme Bilgilerini Ekleyin: Ödemeniz gereken vergi tutarını beyannameye ekleyin ve ödeme yöntemini seçin. Vergi ödeme tarihlerini unutmayın.
7. Beyannamenizi İnceleyin ve Onaylayın: Beyannameyi dikkatlice inceleyin ve doğru bilgileri içerdiğinden emin olun. Ardından, beyannameyi onaylayarak göndermeye hazır hale getirin.
8. Beyannamenizi Gönderin: Beyannamenizi fiziksel olarak yerel bir vergi dairesine teslim edebilir veya Gelir İdaresi Başkanlığı'nın resmî web sitesi üzerinden online olarak gönderebilirsiniz.
9. Makbuz ve Kayıtları Saklayın: Beyannameyi gönderdikten sonra, vergi ödeme makbuzunu ve tüm ilgili belgeleri saklayın. Vergi otoriteleri bu belgeleri inceleyebilir ve talep ettiğinde sunmanız gerekebilir.

Beyanname oluşturmak için bir diğer yöntem ise Vergi Dairesine başvuruda bulunmaktır. İkametgahın bulunduğu bölgede yer alan Vergi Dairesine gidip Hazır Beyan Sistemi üzerinden beyan oluşturulabilir. Bu durum kira beyannameleri için de geçerlidir. Her iki yöntemden uygun olanı tercih edebilir ve kira beyannamenizi pratik bir şekilde oluşturma şansı elde edebilirsiniz.

 

Kira Gelir Vergisi Hesaplama Nasıl Yapılır?

Gelir vergisine konu olan hususlar arasında yer alan Kira Gelir Vergisi, çeşitli yöntemlerin kullanılması ile son derece kolay bir şekilde hesaplanabilir. Kira Gelir Vergisi hesaplama işlemlerinde birtakım unsurlar ön plana çıkar. Kira gelir vergisinin hesaplanması için bazı faktörler devreye girer. Bu faktörler ise genel hatlarıyla şu şekilde sıralanabilir:

• Götürü Gider
• Beyan Verilen Gayrimenkul
• Yıllık Toplam Kira Geliri
•  İş Yeri için Ödenmiş Stopaj
• Kira Harici Vergiye Tabi Gelir
• Gayrimenkul için Ödenen Faiz
• Makbuzlu Bağışlar

Belirtilen faktörler dahil edilerek kira gelir vergisini hesaplamak olanaklıdır. Örnek bir hesaplama ise şu şekilde yapılabilir:

2023 yılı içinde toplam konut kiranızın 72.000 TL olduğunu düşünelim. Götürü yöntemine göre hesaplama genel olarak şu adımlar uygulanarak gerçekleştirilir:

•  72.000 TL-21.000 TL = 51.000 TL (Kalan)
•  51.000 TL-7650 TL = 43.350 TL (Vergiye tabi olan tutar)
• 43.350 TL*%15 = 6503 TL (Hesaplanmış olan kira vergisi)
• Elde edilen tutara damga vergisinin de eklenmesi gerekir. Damga vergisi 2023 yılı için 294,90 TL’dir.
• 6503 TL + 294,90 TL = 6797,90 TL (Ödenecek toplam tutarı ifade eder.)

2023 Kira Gelir Vergisi hesaplama işlemlerinde güncel rakamlar üzerinden hesaplama gerçekleştirilir. Damga vergisi, Gelir Vergisi oranı; her yıl değişiklik gösterebildiği için güncel hesaplamaların yapılması son derece önemlidir.

Kira gelir vergisinin yanı sıra emlak Gelir Vergisi hesaplama adımları da merak konusudur. Emlak gelir vergisine dahil olan konular şu şekildedir:

• Gayrimenkul Büyükşehir Belediyesi sınırları içinde mi?
• Gayrimenkul türü
• Gayrimenkul arsasının metrekare birim değeri
• Gayrimenkul metrekaresi

Belirtilen faktörlerin dahil olması ile birlikte emlak gelir vergisinin ödeme miktarı belirlenebilir.

 

Gelir Vergisi Ne Zaman Ödenir?

Gelir vergisinin ne zaman ödendiği, ödeme süresinin geçmemesi adına son derece önemlidir. İki taksit halinde gerçekleştirilen ödemelerde ilk taksit mart ayında ikinci taksit ise temmuz ayında ödenir. Bu durum kira gelir vergisi için de geçerlidir.

 

Gelir Vergisi Geç Ödenince Ceza Uygulanır Mı?

Gelir vergisinin ödenmesi için belirli bir süre bulunur. Bu süre içerisinde ilgili miktarın ödenmesi gerekir. Fakat son ödeme gününe kadar ödeme gerçekleşmezse borç takipli hale gelir. Ayrıca eşzamanlı olarak ödenmeyen tutarlar için gecikme cezasının uygulandığını belirtmek de mümkündür. Takipli haldeki borcun belirli bir süre daha ödenmemesi halinde ise vergi cezası olarak faiz yaptırımı uygulanarak borcun miktarında artış meydana gelir.