2024 Yılı Enflasyon Muhasebesi

2024 Enflasyon muhasebesi, yüksek enflasyon oranlarının şirketlerin finansal raporlarına ve muhasebe kayıtlarına etkisini düzeltmek için kullanılan bir muhasebe yöntemidir. Normal şartlar altında, muhasebe kayıtları sabit para birim değerleri üzerinden tutulur. Ancak enflasyon dönemlerinde, paranın alım gücü zamanla azalır. Bu durum, şirketlerin varlıklarını, borçlarını ve gelirlerini gerçek değerlerinden farklı gösterir.

Enflasyon muhasebesi, bu sorunu çözmek için varlıkların, borçların ve gelirlerin değerlerini enflasyon oranlarına göre ayarlar. Böylece, finansal tablolar daha gerçekçi bir değer gösterir ve zaman içindeki para değerindeki değişimler dikkate alınmış olur. Bu yöntem, özellikle yüksek enflasyon yaşanan ekonomilerde önemlidir, çünkü bu durumlar muhasebe kayıtlarının gerçekçiliğini ve karşılaştırılabilirliğini olumsuz etkileyebilir. Peki enflasyon düzeltmesi ne zaman yapılacak, enflasyon muhasebesiyle ifade edilen nedir? yazımızın devamında tüm bu sorulara yanıt bulabilirsiniz.

Enflasyon Muhasebesi Nedir?

Bir işletmenin finansal tablosunda yer alan ve parasal olmayan hesap kalemleri ilgili tutarların düzeltme katsayısı ile çarpıp yeniden hesaplama, enflasyon muhasebesi olarak adlandırılır. İlgili hesaplama temel olarak işletmenin ekonomik performansını değerlendirmeye katkıda bulunur. Bu nedenle işletmeler açısından son derece önemlidir.

İşletmelerin sağlıklı kararlar alabilmesi için önemli bir yere sahip olan enflasyon muhasebesinin Türkiye’de yürürlüğe girdiği ilk tarih 30 Aralık 2003’tür. Bu kapsamda 2003 ila 2004 yıllarında enflasyon düzeltmesinin uygulandığı bilinir. Bununla birlikte bir sonraki düzenleme 2023 yılında yapılmıştır.  2023 enflasyon muhasebesi, 31.12.2023 tarihli bilançolar üzerinden yapılmıştır. Bilanço nedir? sorusuna cevap bulabilmek için ilgili yazımızı inceleyebilirsiniz.  

Enflasyon Muhasebesinin Önemi Nedir?

Enflasyon muhasebesi, işletmelerin mali tablolarının gerçeği yansıtacak şekilde düzenlenmesini ifade eder. Bu nedenle şirketlerin ekonomik durumları hakkında çok daha doğru şekilde bilgi edinmelerine katkı sağlar.

İlgili hesaplamanın önemini vurgulayan pek çok husus mevcuttur. Bu hususlardan en dikkat çekeni, firmanın mali tablolarının gerçeği yansıtacak şekilde düzenlenmesidir. Muhasebe kayıtlarında kullanılan paranın, satın alma gücündeki değişmeler sebebiyle gerçek durumu ifade etmeyen mali tabloların düzeltme işlemine tabi tutulması, gerçek durumu yansıtacak bir görünüm elde etmesini sağlar.

Bir örnek vererek enflasyon muhasebesinin neden önemli olduğunu açıklamak çok daha doğru bir yaklaşım olacaktır. Örneğin stok devir hızının yüksek olması, bir işletme açısından olumlu değerlendirilebilen bir durumdur. Fakat yüksek enflasyonun bulunduğu bir ülkede stok devir hızının daha düşük olması bazı durumlarda olumlu değerlendirilebilir.

Bu ve bunun gibi örnekler değerlendirildiğinde özellikle yüksek enflasyonun bulunduğu ülkelerde neden enflasyon düzeltmelerinin gerçekleştirilmesi gerektiği çok daha iyi anlaşılır. Ayrıca yine yüksek enflasyonun bulunduğu ülkelerde düzeltme işlemlerinin yapılmaması, yabancı yatırımcılar açısından da olumsuz bir durum olarak değerlendirilebilir. Çünkü yabancı yatırımcılar gerçek durumu değerlendirirken zorluk yaşayabilir. Bu durum, yabancı yatırımcıların güvenini zedeleyebilir.

Enflasyon Muhasebesi Zorunlu mu? Kimler İçin Zorunlu?

Enflasyon düzeltmesi kimler için zorunlu sorusu, konunun muhatapları tarafından cevabı merak edilen sorular arasında yer alır. İlgili düzeltmenin zorunluluk arz ettiği durumları genel hatlarıyla şu şekilde sıralamak olanaklıdır:

• Kazançları bilanço usulü baz alınarak tespit edilenler. Her çeşit ticaret şirketi bu gruba dahil edilir. (Kollektif şirket, komandit şirket, A. Ş. kooperatifler.)
• Yeni işe başlayanlar. Enflasyon düzeltmesinin oluştuğu gelecek dönemde işe başlayanlar veya yeni işe başlayanların finansal tabloları ilgili düzenlemeye tabidir.

Belirtilen durumların her biri, enflasyon düzenlemesinin kapsamında yer alır.

Enflasyon Düzeltmesini Kimler Yapamaz?

Enflasyon düzenlemesini kimlerin yapabildiği kadar kimlerin yapamadığı da merak konusudur. Enflasyon değerlemesi kimler yapamaz sorusunun cevapları şu şekildedir:

• İşletme esasına göre defter tutanlar, amortisman hariç serbest meslek erbapları
• Kayıtlarını yabancı para cinsinden tutmakla birlikte bundan vazgeçip TL cinsine dönüş yapma süresi 3 yılı geçmeyenler
• Kayıtlarını TL cinsinden tutmayanlar

Bu tür durumlarda enflasyon düzeltmesinin yapılamayacağı bilinir.  

Enflasyon Düzeltmesi Nasıl Yapılır?

Enflasyon düzeltmesinin uygulanabilmesi için çeşitli adımlar belirlenen sıraya göre gerçekleştirilmelidir. Enflasyon düzeltmesi nedir, nasıl yapılır soruşları kapsamında izlenmesi gereken adımlar şu şekilde sıralanabilir:

• Düzeltmeye konu olan parasal olmayan kalemler belirlenir.
• Düzeltmeye esas tarihlerin tespiti yapılır.
• Düzeltmeye konu olan tarih ile enflasyon muhasebesinin ilk kez uygulanacağı tarih olan 31.12.2023 arasındaki düzeltme katsayısı titizlikle hesaplanır.
• Düzeltilecek tutar ile düzeltme katsayısı çarpılır.
• Her bir adım, düzeltmenin gerçekleştirilmesini sağlar.

Enflasyon Muhasebesi Ne Zaman Yapılır?

Enflasyon hesaplamasının 31.12.2023 tarihli mali tablolara uygulandığını belirtmek mümkündür. Vergi kanunları kapsamında yalnızca bilançonun enflasyon düzenlemesine tabi tutulduğu bilinir.

Enflasyon Muhasebesi Muhasebe Kayıtları

Enflasyon muhasebesinin muhasebe kayıtları, enflasyonun etkilerini gösterebilmek adına çeşitli özel kayıtları barındırır. Varlıkların değerlemesi ile amortisman hesapları yenilenerek değer kaybının yansıtılmasını mümkün kılabilir. Bunun yanı sıra şirket kapsamında değerlendirilen mali tablolar, enflasyon düzeltmeleri kullanılarak incelenebilir.

Belirtilen muhasebe kayıtlarının her biri, temel olarak enflasyonun şirketin ekonomik kararları üzerindeki etkilerini çok daha iyi ve etkili bir şekilde anlayabilmeyi olanaklı hale getirir. Bunun yanı sıra bütçe yapmak, şirketin ekonomik performansını değerlendirmek için de muhasebe kayıtlarına gerek olduğunu belirtmek mümkündür.

Enflasyon Muhasebesi Neden Uygulanır?

Enflasyon değerlemesi için kullanılan enflasyon muhasebesinin neden uygulandığı, birçok işletme tarafından merak edilen konular arasında yer alır. 

Enflasyon muhasebesi, genellikle belirli bir enflasyon oranının üzerindeki ekonomik ortamlarda uygulanır. Bu oran ülkeden ülkeye ve uygulanan muhasebe standartlarına göre değişiklik gösterebilir. Enflasyon muhasebesinin yapılmasının temel zamanlaması şu durumlarla ilişkilendirilebilir:

• Eğer bir ekonomide yıllık enflasyon oranı belirli bir eşiği aşarsa, şirketler finansal tablolarını enflasyon etkilerini dikkate alacak şekilde düzeltilmesi gerekebilir. Örneğin, bazı uluslararası muhasebe standartları, yıllık enflasyon oranı %100'ün üzerinde olan üç yıllık bir süre için veya daha kısa bir sürede bu eşiğe yaklaşan durumlar için enflasyon muhasebesinin uygulanmasını önerir.
• Enflasyon muhasebesi, bazı ülkelerin muhasebe standartları veya yasal yönetmelikleri tarafından gerekli kılınabilir. Bu standartlar ve yönetmelikler, hangi durumlarda ve nasıl enflasyon muhasebesinin yapılacağını belirtir.
• Şirketler, yatırımcılar ve diğer paydaşlar için daha doğru ve karşılaştırılabilir finansal bilgiler sağlamak amacıyla, yüksek enflasyon ortamında enflasyon muhasebesini tercih edebilirler.

Enflasyon muhasebesinin uygulanması, şirketlerin finansal durumunu ve performansını daha doğru bir şekilde yansıtmasına yardımcı olur ve yatırımcılar ile diğer paydaşlar için önemli finansal kararlar alırken daha güvenilir bilgiler sunar.

Enflasyon Muhasebesi Hangi Hesaplara Uygulanır?

Enflasyon muhasebesinin yapılabilmesi için çeşitli kalemler kullanılır. Muhasebeye dahil olan parasal olmayan kalemler genel olarak şu şekilde sıralanabilir:

• Özel tükenmeye tabi olan varlıklar
• Mali duran varlıklar ve menkul kıymetler
• Reel olmayan finansman maliyetleri
• Stoklar, ilk madde ve malzeme ile ticari mallar
• Maddi duran varlıklar
• Birikmiş amortismanlar
• Verilen avanslar, depozito ve teminatlar
• Karşılıklar
• Pasifte yer alan fonlar
• Düzeltilmiş kâr/zarar
• Maddi olmayan duran varlıklar, haklar ve şerefiyeler

Belirtilen kalemlerin her biri, enflasyon düzeltmesinin uygulanabilmesi adına son derece önemlidir.

Enflasyon Muhasebesi Hesaplara Uygulanamaz?

Enflasyon muhasebesi, parasal hesaplara uygulanmaz. Bunun temel nedeni ise parasal kalemlere dahil olan unsurların, ilgili raporlama dönemi sonundaki cari ölçüm birimi üzerinden ifade edilmesi olarak bilinir.

Enflasyon Düzeltmesi Uygulaması

Şirketlerin mali tablolarını çok daha gerçekçi bir şekilde okumasını olanaklı kılan enflasyon düzeltmesi, şirketin mali tablolarında bulunan parasal olmayan kıymetlerin TL değerlerinin, tablonun bulunduğu tarihteki değere yükseltilmesi olarak tanımlanabilir. Hesaplama, parasal olmayan kıymetlerin düzeltme kapsamında dikkate alınacak tutarlarının düzeltme katsayıları ile çarpılması ile gerçekleştirilir.

Enflasyon Düzeltmesi Uygulamasının Faydaları

Enflasyon düzeltmesinin şirketler açısından birçok faydası bulunur. Bu faydalar şu şekilde özetlenebilir:

• Şirketlerin gerçek performanslarının değerlendirilmesine katkı sağlar. Çünkü enflasyon şirketin gelir ve giderlerini doğrudan etkileyebilir. Bu durum, finansal tabloların düzeltme gerçekleştirilmemiş hallerinin şirketler açısından yanıltıcı olmasına sebebiyet verebilir.
• Çeşitli finansal raporlama standartları gereği mali tabloların düzeltmeye tabi olması gerekebilir. Bu durum, şeffaf bir finansal raporlamayı olanaklı hale getirir.
• Finansal tabloların düzenlenmesi, yatırımcıların da şirketlere güven duymasını sağlar. Yatırımcıların yanı sıra diğer paydaşlar da şirketin gerçek performansı hakkında bilgi sahibi olur. Bu durum, şirkete olan güvenin artmasına katkıda bulunur.
• Mali tablolarda gerekli düzenlemelerin yapılması şirket yöneticilerinin şirket ile ilgili çok daha sağlıklı bir şekilde karar almasını sağlar. Bu ise şirketin uzun vadede başarı elde etmesi açısından son derece önemlidir.

Mali tablolarda enflasyon düzeltmelerinin uygulanması, şirketlerin ilerleyen süreçlerde atacakları adımları doğrudan etkiler. Bu nedenle gerekli düzenlemelerin yapılması oldukça önemlidir.

Banka ve Finans Kuruluşlarına Enflasyon Muhasebesinin Etkisi

Enflasyon muhasebesinin banka ve finans kuruluşları üzerinde çeşitli etkileri bulunur. Bu etkileri aşağıdaki gibi özetlemek olanaklıdır:

• Enflasyonun faiz oranlarını yükselttiği bilinir. Enflasyonun yükseldiği ülkelerde faiz oranlarının artması, bankaların kredi maliyetlerini arttırabilir. Dolayısıyla mali tabloların enflasyona göre düzenlenmesi, bankaların faiz noktasında çok daha doğru kararlar almasını sağlar.
• Enflasyon, varlık değerlerini de etkileyebilir. Gayrimenkul, hisse senetleri ve diğer yatırım araçları enflasyonun etkisi ile değer kazanabilir. Fakat gerekli düzeltmelerin yapılması, varlık değerlerinin de gerçekçi bir şekilde değerlendirilmesini olanaklı hale getirir.
• Banka maliyetlerini doğrudan etkileyen enflasyonun mali tablolarda uygulanması, bankaların maliyetleri konusunda detaylı bilgi edinmesini sağlayacaktır.
• Para birimi değerlerine etkide bulunan enflasyonun yükselmesi, ülkede kullanılan para biriminin değer kaybetmesine neden olabilir. Dolayısıyla enflasyon muhasebesinin yapılması, para birimi üzerindeki olumsuz etkilerin azaltılmasına katkıda bulunabilir.

Belirtilen hususların her biri, enflasyon muhasebesinin bankalar ve finans kuruluşlarına etkisini açıklar niteliktedir.

Enflasyon Muhasebesi Vergiye Tabii mi?

Enflasyon düzeltmesinin vergisel bir yansıması olacağını belirtmek mümkündür. Düzeltme işlemlerinin 2023 yılı adına vergilenmeye neden olmadığı bilinir. Bununla birlikte düzeltme işlemleri uygulanan parasal kalemlerin 2024 ve sonraki yıllarda düzeltilmiş değerleri üzerinden dikkate alındıklarını söylemek olanaklıdır. Dolayısıyla düzeltme işlemleri, 2024 ve ilerleyen yıllarda hesaplanacak vergiye etkide bulunacaktır.

Bunun yanı sıra 2023 dönem sonunun düzeltilmesi ile 2024 yılından başlayarak enflasyon düzeltme farkları gelir tablosu ile ilişkilendirileceğini ve bu durumun vergi matrahını doğrudan etkileyeceğini belirtmek olanaklıdır.

Enflasyon Muhasebesinin Şirketlere Vergisel Etkisi

Enflasyon muhasebesi, şirketlere çeşitli vergisel etkilerde bulunabilir. Bu etkiler şu şekilde özetlenebilir:

• Bir şirketin sabit varlıklarını maliyet bazında amortize etmesi durumunda enflasyon düzeltme işlemlerinin şirketin net gelirlerini doğrudan etkilediğini belirtmek mümkündür. Enflasyon temel olarak varlık değerlerini arttırabilir. Bunun yanı sıra sabit amortisman oranlarının kullanılması, şirketin gerçek performansını yansıtmayabildiğinden bu durum, şirketin net gelirlerine ulaşılamamasına neden olabilir.
• Enflasyonun etkilediği hususlardan bir diğeri stok durumlarıdır. Farklı stok değerleme yöntemlerinin kullanılması durumunda enflasyon, şirketin stok maliyetlerinin artmasına neden olabilir. Bu ise şirketin kârlılık oranlarını olumsuz yönde etkileyebilir.
• Enflasyon, şirketlere vergi oranlarıyla bağlantılı çeşitli etkilerde bulunabilir. Vergi oranlarının şirketlerin normal kazançlarına bağlı olduğu bilinir. Fakat enflasyon nedeniyle artış gösteren nominal kazançların şirketin vergi yükünü arttırması mümkündür.

Belirtilen hususların her biri, enflasyon düzeltmesi hesaplama işlemlerinin şirkete vergisel etkileri bağlamında değerlendirilebilir.

Yatırımcılar İçin Enflasyon Muhasebesinin Önemi

Enflasyon muhasebesinin yatırımcılar adına son derece önemli bir uygulama olduğunu belirtmek mümkündür. Çünkü yatırımcılar, şirketlerin mali tablolarının gerçek değerlerini görmek ister. Bu hususta ilgili şirketlere yatırımlarda bulunur. Bu noktada enflasyon muhasebesi, yatırımcının kazanç elde etmesi adına önemlidir. Yatırımcılar için düzeltme işlemlerinin önemi şu şekilde özetlenebilir:

• Yatırımın başlangıç ve bitişteki değerleri arasındaki değişim nominal getiri olarak tanımlanır. Enflasyon durumunda para değer kaybeder. Bu ise yatırımcıların gerçekte ne kadar kazandıklarını anlamalarını engelleyebilir. Bu tür durumlarda nominal getiriden enflasyon çıkarılmalıdır.
• Enflasyon genel olarak bir yatırımcı için risk faktörü olarak bilinir. Dolayısıyla enflasyon düzenlemelerinin gerçekleştirilmesi, yatırımcının risklerini yönetmesini sağlar.
• Enflasyonun ekonomi üzerindeki etkileri son derece fazladır. Bu etkiler arasında yer alan hususlardan biri, genel fiyat seviyelerinin artış göstermesidir. Dolayısıyla bir kişi, aynı miktarda para ile daha az mal ve hizmet satın alacaktır. Yatırımcılar ise satın alma güçlerini enflasyonist bir ortamda sürdürebilmek için ne tür önlemler almaları gerektiği hakkında analiz gerçekleştirir.

Her bir unsur, enflasyon muhasebesinin yatırımcılar için neden önemli olduğunu açıklama konusunda son derece başarılıdır.

Enflasyon Düzeltmesini Kimler Yapmaz?

İşletme defteri tutan esnaf ve serbest meslek erbaplarının enflasyon düzeltmesinin kapsamında olmadığını belirtmek mümkündür.

2024 Yılı Enflasyon Muhasebesi

2024 yılı enflasyon muhasebesinin nasıl hesaplandığına dair bilgi edinmek için bu konuda örnek üzerinden açıklama yapmak çok daha ideal olacaktır. Enflasyon düzeltmesi örnek kapsamında şu şekilde bir örnek üzerinden hareket edilebilir:

Z şirketinin mali tablosunu enflasyon düzeltmesine tabi tutmak istediğini varsayalım. Şirketin bilançosunda yer alan ana kalemler şu şekilde olsun:

Pasif

Kısa Vadeli Borçlar: 160.000 TL

Uzun Vadeli Borçlar: 600.000 TL

Öz Sermaye: 1.300,00 TL

Aktif

Dönen Varlıklar: 800.000 TL

Duran Varlıklar: 1.300.000 TL

İlk adım, düzeltilecek tarih ve tutarın belirlenmesidir. Şirket, 31 Aralık 2023’ü düzeltme tarihi olarak seçsin.

• Düzeltme katsayılarının hesaplanması diğer adımdır. Düzeltme katsayısının hesaplanabilmesi için 31 Aralık 2023 tarihine ait endeks ve 31 Aralık’tan önceki yıl sonundaki endeks arasındaki fark bulunur.

31 Aralık 2023 TÜFE: 1400

31 Aralık 2022 TÜFE: 1200

Düzeltme katsayısı: 1400/1200= 1.1667 şeklindedir.

• Diğer adım, değerlerin yeniden hesaplanmasıdır:

Dönen varlıklar: 800.000 TL*1.1667=685.69 TL

Duran varlıklar: 1.300.000 TL*1.1667=1.114.25 TL

• Sonraki adımda farklar kaydedilir.
• Enflasyon düzeltme hesaplarına kayıt bir sonraki adımda yapılır.
• Bilanço düzeltmesi ile işlem tamamlanır.

Bu adımların her biri, Z şirketinde enflasyon muhasebesi ile elde edilen sonuçları verir.

Enflasyon Muhasebesi 2024 Yılı İçin Kimlere Vergi Ödetecek?

01.01.2024 tarihi itibarıyla parasal olmayan pasif toplamlarının parasal olmayan aktif toplamlarından daha az, aynı zamanda bilançosunun özkaynağının düşük olduğu işletmeler daha çok vergi ödeyecektir.

İşletmeler Enflasyon Muhasebesine Hazır mı?

Şirketlerin enflasyon muhasebesine hazır olup olmaması, çeşitli unsurlara göre belirlenir. Dolayısıyla işletmelerin ilgili düzenlemeye hazır olup olmadıklarını belirleyebilmek adına şu hususların göz önünde bulundurulması gerekir:

• İşletmelerin muhasebe standartlarına uyumlu olup olmaması son derece önemlidir. Çünkü bu tür standartlar, enflasyonun muhasebeleştirilmesini mümkün kılan çeşitli adımları içerir.
• Enflasyonun işletmeler adına çeşitli finansal riskleri bulunur. Şirketlerin bu riskleri göz önünde bulunduruyor olması, enflasyon muhasebesine hazır olmalarını doğrudan etkiler.
• Enflasyonun etkilediği birçok alan bulunmakta olup bunlardan bir tanesi de maliyetlerdir. Tedarik zinciri maliyetleri, personel maaşları başta olmak üzere çeşitli gider kalemlerinin göz önünde bulundurulması ve bu tür kalemlerdeki artışların yönetilebilmesi için çeşitli stratejilerin geliştirilmesi, enflasyon muhasebesi adına da önemlidir.
• Şirketler, paydaşlarına karşı şeffaf olmalıdır. Ayrıca enflasyonun etkilerini düzenli olarak rapor etmelidir.
• Bu ve bunun gibi unsurların her biri, şirketlerin enflasyon muhasebesine ne kadar hazır olduklarını gözler önüne serer. Bu nedenle şirketlerin her bir adımı göz önünde tutması, enflasyon düzenlemeleri sırasında çok daha etkili bir şekilde hareket etmelerini sağlayacaktır.

İşletmenizin Vadesi Gelmemiş E-faturalarını Figopara ile Nakde Çevirin!

Çekleriniz ve e-faturalarınızı vadesinden önce bozdurarak, Figopara ile nakit akışınızı hızlandırabilirsiniz. Uygun iskonto oranları sayesinde, finansal yükünüzü hafifletirken, aynı zamanda işletmenizin likiditesini artırabilirsiniz. Figopara’nın e-fatura finansmanı çözümleriyle KOBİ'lerin nakit akışı ihtiyaçlarını hızlı ve etkili bir şekilde karşılamak için ideal bir çözümdür. Bu sayede, finansal esneklik elde ederek, işletmenizin büyümesini hızlandırabilirsiniz.