Şirket Türleri Nelerdir? Kaç Şirket Türü Vardır?

 

Ticari faaliyetler üzerinden kazanç sahibi olmak isteyenlerin yapması gereken ilk şey şirket kuruluşu gerçekleştirmektir. Çünkü yasa gereği ticari kazançların vergiye tabi olması ve şirket kaydı yoluyla izlenmesi gerekir. Bu bağlamda şirket kurmak isteyenler için şirketler hakkında bilgi edinmek önemli bir ihtiyaç olarak karşımıza çıkıyor. 

Şirket türleri nelerdir sorusuna yanıt arayanların, pek çok alt başlık ve detaya hakim olması önem taşır. Çünkü kuruluş aşamasındaki kararları bu bilgi edinme süreci doğrudan etkiler.  

Şirket türleri sahip oldukları sermaye, yönetim şekilleri, kullandıkları ve kullanabilecekleri araçlar, ortaklıklar gibi başat unsurlarla birbirinden ayrılır. Bu durumda her birinin kendine ait özel kullanım alanı, sermaye niceliği ve yönetim şeması söz konusudur. 

Şirket yönetiminde nitelikli planlamalara sahip olmak ve verimli yönetim programları edinmek için şirketlere dair verimli araştırmalar yürütülmelidir. Yazımızı inceleyerek şirket kuruluş masrafları, şirketlerin özellikleri ve yönetim detayları dahil tüm bilgilere kolaylıkla ulaşabilirsiniz.

 

Şahıs Şirketleri Hangileridir? 

Şahıs şirketi türleri ve özelliklerinden önce şahıs şirketi üzerine genel bir tanım edinmek önem taşır. Şahıs şirketleri ortakları yahut sahiplerinin bizzat sorumluluk aldığı ticari kuruluşlardır. Yani kurucu ortaklar yahut şirket ortaklıkları, şirket namına bizzat sorumluluk sahibidir. Şirketin borçları ve alacakları, sahipleri yahut ortaklarının şahıs borçları ya da alacakları kabul edilir. Aynı durum vergi mesuliyetleri için de geçerlidir. 

Şahıs şirket türleri arasında Türk Ticaret Kanunu uyarınca kollektif şirketler ve adi komandit şirketler yer alır. Bu şirket türlerine sahip olan kimseler şirket yönetim ve hareketlerinde şahsen sorumluluk edinir. Dolayısıyla ticari faaliyetler esnasında ortaya çıkar alacak borç ilişkisi ve vergi tabiiyeti söz konusu olduğunda şahıslar kendileri adına sorumlu olur. Şirketlerin vergilendirmesi de gelir vergisi üzerinden yapılır. 

Kuruluşların ticari faaliyetler neticesinde edindiği gelirler için ödediği vergilere kurumlar vergisi adı verilir. Tüzel kişiliği bulunan şirketlerin de kurumlar vergisi ödemesi gerekir. Ancak şahıs şirketlerinin tüzel kişiliği bulunmaz. 

Şahıs şirketler sahipleri veya ortakları tarafından temsil edilir. Yani kendilerine ait tüzel kişilik sorumluluğu edinmezler. Dolayısıyla elde edilen gelirler için alınan vergiler kurumlar vergisi değil gelir vergisi kategorisine dahil edilir. Şirket sahipleri veya ortaklarının gelir vergisi başlığında beyanname vermesi ve ödeme yapması gerekir.

 

Anonim Şirket Nedir? Özellikleri Nelerdir? 

Anonim şirket özellikleri sıklıkla merak edilen konulardan biridir. Öncelikle anonim şirket tanımına bir göz atalım. Anonim şirket; sermayesi belli oranlarla pay edilmiş ve tüzel kişilik sahibi şirkettir. Bu tür şirketlerde borçlardan doğan sorumluluk için mal varlığı baz alınır. Yani şirkete ait olan taşınır, taşınmaz ve nakde dönüşen kağıtlar dahil tüm mal varlıkları borçlara karşılık görülür. Ortakların yahut sahiplerin şahsi sorumluluğu bulunmaz.  

Anonim şirketlerde şahsen sorumluluk bulunmadığı gibi tüzel kişilik özelliğine bağlı olarak yönetici mesuliyeti bulunur. Dolayısıyla şirket hareketleri, denetimsizliği veya yasadışı faaliyetleri sebebiyle ortaya çıkan sorumluluk yönetici kadroya aittir. Aynı durum vergi denetimleri için de geçerlidir. Vergi sorumluluğu şirketin tüzel kişiliğindedir. Alacaklar tahsil edilirken şirkete ait mal varlıkları baz alınır. Ancak yargılama süreçlerinde şirket yönetiminde bulunan kadro ve kişiler muhatap alınır.  

Anonim şirket ortaklıkları kapalı ve açık olarak iki ayrı alt başlığa ayrılır. Son düzenlemeler neticesinde ortaya çıkan kapalı anonim şirketler ortaklık yoluyla pay dağıtımı yapar. Yani şirket sermayesinin pay dağılımı resmi ortaklar arasındadır ve kar dağılımı da paya göre belirlenir.  

Açık anonim şirket modelinde ise halka arz söz konusudur. Şirketin belirli orandaki hisseleri halka arz edilir ve açık ortaklık sistemi oluşturulur. Halka arz edilen hisse senetlerine yapılan yatırım sonucu elde edilen kar marjı hisse sahiplerine oranlarına uygun biçimde ödenir. 

Açık anonim şirketler aynı zamanda dönüştürülebilir. Yani bir şirket kuruluşunun ardından halka arz edilerek açık anonim şirket olabilir. Öte yandan halka arz edilen açık anonim şirketlerin piyasadan çekilme kararı alması ve kapalı anonim şirket modeline dönmesi de mümkündür. Bu süreçler yerine getirilmesi gereken prosedürler kanun yoluyla belirlenir. İlgili kanunda yer alan işlemlerin ardından anonim şirketleri dönüştürmek mümkündür. 

Şirket kuruluş aşamasıyla ilgili özelliklerine bakıldığında anonim şirketlerin esas sözleşme ile kurulması zorunludur. Yani anonim şirket esas sözleşmesi düzenlenip onaylanmadan kuruluş işlemleri yürütülemez. Bu bağlamda şirket sermayesinin de yasal sınırlar içinde taahhüt edilmesi gerekir. Kapalı anonim şirketlerin esas sözleşmeye bağlı sermayesi en az Elli Bin Türk Lirası olmalıdır. Halka arz edilen açık anonim şirketler için ise kuruluş sermayesi sözleşmede en az Yüz Bin Türk Lirası olarak belirtilir. 

Türk Ticaret Kanunu anonim şirket kuruluş, yönetim ve kapsamını özel olarak şekillendirir. Bu kanun uyarınca kayıtlı sermayesi bulunan anonim şirketler; başlangıç sermayelerini idame ettirmemesi durumunda beyanda bulunmalıdır. Yani halka arz edilen şirketlerin sermayesi, güncel olarak sözleşmede taahhüt edilen meblağı artık bulundurmuyorsa, bu durumun bildirilmesi gerekir.  

Halka açık olmayan kapalı anonim şirket, sermayesi sözleşme miktarından daha az olmaya başladığında ise Sanayi ve Ticaret Bakanlığı söz konusu şirketleri anonim şirket statüsünden çıkarır. Aynı durum anonim şirket olma niteliklerini artık taşımayan açık veya kapalı anonim şirketler için de geçerlidir. 

 

Limited Şirketi Nedir? Özellikleri Nelerdir? 

Şirket türleri arasında en yaygın tercih edilenlerden biri limited şirkettir. Limited şirketi hakkında detaylı bilgi edinerek yönetim detaylarına hakim olmak ise ticaret mensuplarına avantaj sağlar. Bir veya daha fazla gerçek ve tüzel kişi tarafından unvan yoluyla kurulan şirketlere limited şirket adı verilir.  

Limited şirketler ülkemizin en sık tercih edilen türleri arasında yer alır. Bunun temel nedenlerinden biri yönetim sınırları ve yönetici sorumlulukları açısından sunduğu avantajlardır. Öte yandan neredeyse her türlü ticari faaliyet alanı için limited şirket ortaklığı kurmak mümkündür. Bu bağlamda gerçek ve tüzel kişilerin ortaklık kurmak istediği hemen her alan için limited şirketi tercih etmesi kolaylaşır. Dolayısıyla sağlanan avantajlarla birlikte ülkemizin en sık tercih edilen şirket türleri arasındaki yerini alır. 

Limited şirketlerin esas sermayesi belirlidir ve esas sermaye paylarının toplamı şirketin kuruluş sözleşmesinde beyan edilir. Kanun yoluyla satışı yasaklanmayan her türlü ekonomik satış ürün ya da hizmeti için limited şirket kurulabilir. Limited şirketi özellikleri ve alt başlıkları Türk Ticaret Kanununa göre şekillenir. 

TTK’nun 573-644 maddeleri limited şirketlerin kuruluşu, düzenlenmesi, yönetimi ve sorumluluklarını açıklar. Bu bağlamda şirketlerin kuruluş ve yönetimine ilişkin alt yönetmelikler oluşturulur. Şirket ortakları hem kanun hem de yönetmelikler yoluyla konulan kurallara göre ticaret yapmakla yükümlüdür. Vergilendirme kategorisinde şirketler kurumlar vergisine tabi tutulur. 

Limited şirketler kendi tüzel kişilikleri adına farklı ortaklıklara katılabilir. Örneğin, bir limited şirket kendi namına bir başka komandit şirketin ortağı olabilir. Bu durumda o şirket ortaklığının getirdiği tüm kazanç ve borçlardan tüzel kişiliği adına sorumlu olur. Aynı durum vergi ödemeleri için de geçerlidir. Söz konusu ortaklıktan sağlanan gelirlerin gelir vergisine tabi olması nedeniyle; limited şirketler diğer ortaklıklarından kazandıkları kârlar için gelir vergisi öder. 

Limited şirketlerin kendine ait tüzel kişiliği bulunur. Dolayısıyla kurumlar vergisine mensup olurlar. Şirketlerin vergi borç ve harç ödemeleri tüzel kişilikleri namına düzenlenir. Aynı zamanda ortaklık edindikleri diğer tüzel kişilikli şirketler namına da vergi sorumluluğu edinebilirler.

Limited şirketler gerçek kişiler tarafından kurulabilir veya birden fazla ortakla sözleşme düzenlenebilir. Ortaklar gerçek kişiler olabileceği gibi tüzel kişiliklere sahip şirketler de olabilir.  

Ortaklıkların tüzel kişilerle kurulması sonucu doğan sorumluluk sermaye paydaşlığıyla orantılıdır. Ancak gerçek veya tüzel kişi olması fark etmeksizin, ortaklar kurumlar vergisine tabidir. Çünkü kurulan limited şirketin kendine ait bir başka tüzel kişiliği bulunur. Dolayısıyla vergilendirme sırasında kurumlar vergisi bandından oranlanması gerekir.

Şirket çeşitleri arasında en sık tercih edilen kategorilerden biri olmasında bu özellik önemli bir yere sahiptir. Limited şirketler sayesinde gerçek kişilerle tüzel kişiler ortaklık oluşturabilir. 

Sermaye şirketi nedir sorusuna yanıt arayanların da detay bilgi edinmesi gereken türlerden biri limited şirkettir. Çünkü yönetim ve mesuliyet bakımından limited şirketlerin özelliklerinden biri sermaye şirketi modeline sahip olmasıdır. Sermaye şirketlerinde temeller sözleşmede taahhüt edilen sermayeye bağlı kalınmasıdır. 

Kuruluş sırasında taahhütte bulunulan miktar sermaye olarak şirket hesabında bulundurulur. Böylece şirketin tüzel kişiliği yoluyla elde edilen mal varlıkları ve borçlanma hacmi için kaynak yaratılmış olur. 

Vergi ödemeleri şirket yönetimlerinin vazgeçilmez sorumlulukları arasında yer alır. Dolayısıyla şirket türlerinin ve vergi kapsamlarının detaylı bilinmesi gerekir. Tüzel kişiliğe sahip şirket türleri kurumlar vergisi öder. Bu vergiyi ödeyen türler arasında limited şirketler de bulunur. Kurumlar vergisini yıllık olarak ödemek mümkün olduğu gibi dönemlik ödemeler de yapılabilir. Dönemlere pay edilmiş kurumlar vergisi ödemelerine geçici kurumlar vergisi denir. Geçici kurumlar vergisini ödeyen limited şirketler, yıl sonu kurumlar vergisi tutarından bu ödemeleri düşer ve kalan miktarı öder.  

 

Kooperatif Şirket Nedir? Özellikleri Nelerdir? 

Tüzel kişiliğe sahip şirketler arasında yer alan kooperatif şirket, belirli meslek ve iş gruplarına ait kişilerin yardımlaşma yoluyla ihtiyaçlarını karşılamak için kurulur. Bu şirketlerin çalışma kapsamları, sınırları belirlenmiş üretim ve hizmet türlerine bağlıdır. Ait oldukları kapsam çerçevesinde kooperatifler, üyeleri ve ortaklarının ticari yaşamda ihtiyaç duyduğu döngüleri kurgulamayı hedefler. 

Kooperatifler tüzel kişiliğe sahip olduklarından, vergilendirme açısından kurumlar vergisine tabidir. Dolayısıyla kurumlar vergisi beyannamesi hazırlar ve ödemelerini yıllık yahut dönemlik yapabilirler.

Çünkü kurumlar vergisi, yıllık olarak yapılabileceği gibi dönemler halinde geçici vergi yöntemiyle de ödenebilir. Ancak geçici kurumlar vergisi ödeyen kooperatifler, yıl sonu kurumlar vergisi ödemelerini yaparken bu süreçleri de tahakkuk ettirmelidir.  

Tüm yıl boyunca sorumlu oldukları vergiyi geçici vergi dönemlerine böldüklerini tahakkuk ettiren kooperatifler, son vergi döneminde yalnızca o dönemin vergisinden sorumlu olur. Kooperatif şirket özellikleri, diğer şirket türlerine göre farklılık gösterir.  

Öncelikle yardımlaşma ve ön açan proje kapsamında faaliyet gösterdikleri için kâr odaklı şirketlerden farklı yönetilirler. Çünkü kooperatiflerde temel unsur üyeleri veya ortakları için ticari faaliyetlerini kolaylaştıran projeleri hayata geçirmektir. Bu nedenle direkt satış yöntemiyle kazanç elde eden şirketlerden farklı usuller kullanılarak yönetilirler. 

 

Kollektif Şirket Nedir? Özellikleri Nelerdir?

Kollektif şirket özellikleri ve yönetim biçimi bakımından şirket türleri arasında önemli bir yere sahiptir. Ticari bir işletmenin ticaret unvanıyla işletmek için kurulan ortaklıklara kollektif şirket adı verilir. Bu ortaklıklarda, sözleşmeye dahil edilen ortaklar alacaklara karşı sınırlanmamıştır. 

Yani şirketin faaliyetleri sonucu ortaya çıkan alacaklar söz konusu olduğunda ortaklar şahsen sorumlu olur. Ortaklar tüzel kişiliği olan kuruluşlar olabileceği gibi gerçek kişiler de olabilir. En mühim özellik şirketin borçlarına ve alacaklarına karşı ortakların bizzat sorumlu tutulmasıdır. 

 

Komandit Şirket Nedir? Özellikleri Nelerdir? 

Şirket çeşitleri arasında sıklıkla tercih edilenlerden biri de komandit şirket türüdür. Bu şirketler ticari unvanını kullanarak işletme kurmayı amaçlar. İşletmenin ticari faaliyetleri yoluyla ortaya çıkan borç ve alacaklar için sınırlandırma işlemleri farklılık gösterir. Yani sözleşmede bazı ortaklar sorumluluk açısından sınırlı olurken diğerleri sınırsız şekilde sorumlu tutulabilir. Bu bağlamda komandit şirkete ortak olan gerçek ve tüzel kişiler, sözleşmede yer alan sorumlulukları kadar borç ve alacakları üstlenirler.  

Komandit şirket nedir sorusuna yanıt arayanların dikkat etmesi gereken konulardan biri de vergilendirmeye yöneliktir. Komandit şirket özellikleri arasında yer alan bir başka önemli başlık ise vergi mesuliyetidir. Adi komandit şirket kuruluşları sonrası elde edilen kazançlar için gelir vergisi ödenmelidir. 

Özetle komandit şirketin bizzat vergi sorumluluğu bulunmaz. Ortaklar bu şirket aracılığıyla elde ettikleri ticari kazançlar için gelir vergisi ödemek zorundadır. Dolayısıyla beyanname şirket namına düzenlenmez, şirket bağlamında elde edilen kazançlar için ortakların gelir vergisini beyan etmek üzere düzenlenir. 

 

En Çok Tercih Edilen Şirket Türü Hangisidir? 

Şirketler kendi içinde farklı özelliklere, yönetim argümanlarına, beyanname sorumluluklarına ve vergi mesuliyetine sahiptir. Aynı zamanda faaliyet alanlarına bağlı olarak farklı sermayeler ve yönetim kuralları içerirler. Dolayısıyla ticari faaliyet mensuplarının kazanç odakları ve meslek alanları şirket tercihlerini doğrudan etkiler. Çünkü şirket türleri için geliştirilen kural ve özellikler faaliyet alanlarına uyum gösterdiğinde yönetim süreçleri kolaylaşır. 

Şirket yönetimi sırasında çeşitli avantajları elde etmek ve sermayeye bağlı gelişim fırsatları yaratmak için şirket türleri arasında doğru tercihi yapmak önem taşır. Bu bağlamda şirket türleri hakkında detaylı bilgi edinmek ve yönetim ihtiyaçlarını belirlemek gerekir. Bu bilgi edinme ve detaylandırma süreçlerinin ardından faaliyet alanlarına uygun şirket türü tercih edilebilir.  

Ülkemizde ticari faaliyetler için en sık tercih edilen şirket türleri anonim şirket, şahıs şirketi ve limited şirkettir. Bu şirket türlerinin haricindeki kategoriler de yoğun faaliyet gösterir. Ancak özellikle bireysel faaliyetlerini ticari kazanca dönüştürmek isteyenler yoğun şekilde şahıs şirketi açmayı tercih eder. 

Şirket açma tercihleri yapılırken, kurucu veya ortakların faaliyet alanını baz alması önem taşır. Çünkü her şirketin verimli olduğu ve avantaj yakaladığı alanlar farklılık gösterir. Bu bağlamda şirket kurmadan evvel faaliyet alanına uygun şirketlerin hangileri olduğu tahlil edilmelidir. Örneğin şahsi meslek faaliyetlerini ticarete dönüştürmek isteyen kişiler için şahıs şirketi uygun olurken, yüksek sermayeli ortaklıklar ve kollektif çalışma düzeni adına anonim şirket daha elverişlidir. 

Şirket türleri hakkında nitelikli bilgi edinmenin getirdiği bir başka avantaj da vergilendirme süreçlerinin doğru yönetilmesidir. Çünkü her şirket türü veya grubunun mensup olduğu vergilendirme usulü farklıdır. Dolayısıyla faaliyet alanının yüküne bağlı şekilde şirket türünün belirlenmesi vergi mensubiyetini etkiler. Farklı vergilendirme indirim ve avantajlarını gözeten kurucular için şirket türlerini tanımak önem arz eder. 

E-fatura finansmanı başta olmak üzere pek çok yönetim alanında limited şirketler avantajlarıyla birlikte gelir. Öte yandan sermaye bazlı şirketler arasında en verimli yönetim zeminini barındıran limited şirketler; tüzel ve gerçek kişilerin ortaklıklarıyla kurulur. Bu bakımdan şahıs ve limited şirketler en çok kurulan şirket türleri olarak karşımıza çıkar. 

 

Şirket Kuruluş Masrafları Nedir?

Şirketlerin kuruluş aşaması ortaklar veya sahiplerin prosedürleri yerine getirmesinin ardından başlar. Bu prosedürlerin yasalar yoluyla belirtilen biçimde ve sürelerde yerine getirilmesi zorunludur. Dolayısıyla şirket kurma süreçlerinde ihtiyaç duyulan birtakım işlemler söz konusudur. Bu işlemlerin her biri farklı masraf ve ödemeleri de beraberinde getirir. Şirket kurma süreçleri sonunda yapılan ödeme ve harç giderlerinin bütününe ise şirket kuruluş masrafı adı verilir.

Günümüzde şirket kuruluşu sırasında yapılan prosedür gerekleri ve sair harç ödemeleri farklılık gösterir. Çünkü bir şirketin limited veya anonim şirket olması şirketin kuruluş aşamalarını de değiştirir. Bu durumda sahip ya da ortakların kuruluş için gereken bütçeyi de türe bağlı şekilde ayarlaması gerekir. Güncel olarak şirket kuruluşu için ihtiyaç duyulan bütçelerden önce hangi şirket türünün kurulacağına karar verilmesi gerekir. Çünkü bu karar yapılacak harcama ve giderleri doğrudan etkiler. 

Son dönem vergi ve harçları ile ödemeleri göz önüne alındığında şirket kuruluşu için yapılan ortalama ödeme 4.500 - 5.500 TL arasındadır. Bu ödemelere mali müşavirler için yapılan hizmet bedelleri ile defter tasdik ödemeleri dahil değildir. 

Hizmet bedelleri ile tasdik ücretleri farklılık gösterdiğinden ortalama gider illere oranla da değişir. Yani bir defter tasdik ücreti İzmir’de yahut İstanbul’da yapılmış olmasına bağlı şekilde bütçeyi değiştirebilir. Sonuç olarak şirket kurmak isteyen kişi ve kurumların, tercihlerine ve bulundukları yere bağlı şekilde bir kuruluş bütçesi oluşturması avantaj sağlar. 

 

Figopara ile e-faturalarınızı Nakde Çevirin!

Figopara ile tek bir platform üzerinden 20’den fazla  bankaya ulaşabilir ve uygun iskonto oranları ile e-faturalarınızı nakite çevirebilirsiniz. Figopara’nın kobilerine özel hızlı ve kolay finansman çözümleri için hemen başvur!